İroni Nedir, İroni Ne Demek
İroni nedir, ironi ne demek, ironi örnekleri ve ironi yapmak
nedir gibi sorularınızı kelimenin kökenini, sözlük anlamını, İngilizce anlamını,
eş anlamlarını ve cümle içinde kullanımlarını örnekler halinde anlatmaya
çalışacağız.
İroni veya ironik yapmak kelimelerini bir çok konuşmada veya
bir edebi eserde sıkça kullanıldığını duymuşsunuzdur. Özellikle ince espiri
yeteneği olan şairler ve yazarlar bu kavramı çok sık kullandıkları aşikardır.
Ayrıca hayatta karşılaştığımız bir çok durum veye olayda
ironilerden oluşmaktadır. Örneğin okuma yazma kursunda , okuma yazma bilmeyen
kişilere ithafen ‘ okuma yazma kursuna kayıt olacaklar aşağıdaki evrakları
eksiksiz getirmeleri rica olunur’ şeklinde bir yazı asmak ironik bir durumdur. Bir
başka örnek ise, ‘yan yana’ sözcüğü ayrık yazılırken ‘apayrı’ sözcüğü bitişik
yazılıyor olması ironik bir durumdur. Mesela çok kötü bir basketbolcuya , ‘vay
be ne güzel oynuyorsun sanki NBA'de oynayan bir basketbolcu gibisin’ demek de
bir ironidir.
Yani işin aslı ironi kelimesi, daha doğrusu ironi yapmak
kelimesi bir alaya alma biçimi olarak bilinir, kısacası ironi yapmak ince bir
laf geçirmeyle espri yapmaktır. Bir nevi edebi yönden eşek şakası yapmak
diyebiliriz. Bir olay üzerinden, ironi yapılan bir kişi için oldukça can sıkıcı
bir durum olabileceğini söylemek gerek.
İroni Kelimesinin Kökeni
Eski yunancada ‘ eironeía ’ kelimesi ile bilinen ironi
sözcüğü bütün olarak Fransızcadan dilimize geçmiştir. Fransızcada ‘ironie’ olarak geçmektedir. İronie sözcüğü Fransızcada
alaylı anlatım veya kinaye anlamıyla kullanılmaktadır.
İroni Kelimesinin Sözlük Anlamları
1-
İroni kelimesinin sözlükteki anlamı TDK’da tersineleme
olarak bir açıklama yapılmış ve söz sanatı terimi olarak vurgulamıştır. “Tersineleme”,
açıklamasında ise “alay maksadıyla alay olduğunu belli ederek olayın tam tersi
bir ifade ile anlatma” şeklinde açıklamıştır.
2-
Farklı kaynaklarda ise ‘gülmece , söylenen sözün
tam aksini amaçlayarak olay ile veya kişi
ile eğlenmek, alay etmektir’ şeklinde yorumlanmıştır.
3-
Normal şartlarda olması gereken bir durum veya
olayın hiç beklenmedik bir şekilde (genellikle eğlenceli bir şekilde) tam
tersinin gerçekleşmesi. (İronik durum)
4-
Bir tiyatro oyununda veya bir söyleşide, herkesin
bildiği bir durumu sanki anlatıcı biliyormuş gibi anlatma biçimi. (İroni
yapmak)
5-
Espri yapmak (dalga geçmek) amacıyla bir olay veya durumla, olayın olması
gereken gibi değilde tam tersini yapmalı şeklinde ifade etmek. (Bir nevi
eleştiri de denilebilir.)
İroni Yapmak Ne Demektir
İroni yapmak sözlük anlamında belirtildiği üzere bir olay
veya durum ile ilgili eleştiri yapmak veya eğlenmek maksadıyla yapılmış bir
anlatım biçimidir. Örneğin “bir forum veya web sitesinde ironi nedir “ diye bir soru sorup, ironinin açıklamasını yaptığınızda
ironi yapmış olursunuz.
Başka bir örnek vermek gerekirse, çevrede kimse olmadığı
halde çok sesiz konuşan bir arkadaşınıza “biraz daha sessiz konuş yoksa
insanlar konuşmandan rahatsız olacak” derseniz ironi yapmış olursunuz.
İroni Kelimesinin İngilizce Çevirisi
Diğer bir çok kelimenin aksine bu kelimeyi çevirmek oldukça
kolay ve anlaması oldukça kolay. İroni kelimesinin İngilizce çevirisi ; the
irony
İroni Kelimesinin Eş Anlamları
İroni kelimesi yabancı bir kökenden geldiği için bizdeki
asıl anlamı ‘gülmece’ olarak bilinmektedir.
İroni Örnekleri
- ‘yan yana’ sözcüğü ayrık yazılırken ‘apayrı’ sözcüğü bitişik yazılıyor
- Hava bugün ne kadar güzel sıcaktan iliklerim ve kemiklerim ısındı.(Hava buz gibi soğuk ve sisli bir durumda söylenmiştir.)
- Bir futbol takımının en çok adam sakatlayan ve kırmızı kart gören oyuncusu; ‘Bir futbolcunun oyunculara çok fazla faul yapılması ve kırmızı kart görerek takım arkadaşlarını yalnız bırakması son derece yanlış bir davranıştır.’ Demek ironik bir davranıştır.
- Örneğin size çok fazla bağırarak konuşan birine ‘sağır değilim ama biraz daha bağırırsanız galiba olacağım’ demek ironik bir laf sokma sanatıdır.
- Bir grup işinde hiçbir şekilde yardımı dokunmaya birine ‘çok yoruldunuz isterseniz biraz dinlenin, birazda biz çalışalım ‘ demek.
- Komedi filmi diye gittiğiniz bir filmin ağlatması.
- Çok pis ve kokan bir arkadaşınıza , ‘bugün yine şıklığınız üstünüzde misler gibi kokuyorsunuz’ demek
- Ankaralı Kerim lakaplı bir türkücünün aslında Tokatlı olması
- ‘Çok uzun yaşamanın sırrı çok spor yapmak’ diyen bir doktor veya fitness hocasının spor yaparken kalp krizi geçirip ölmesi
- Misafirlerden hoşlanmayan biri olarak, evinize gelecek misafir için saatlerce temizlik yapıp yemek pişirmektir. (Özellikle sevmediğiniz biri için)
- Bir buluşma öncesinde sizi çok bekleten bir arkadaşınıza ‘ gerçekten çok dakiksin konuştuğumuz saatin tam 1 saat sonrasında geldin.
- Ateist olan bir öğrencinin din dersinden hep tam not alan biri olması.
- Eski sevgiliyle vakit geçirmeyi özlemek ama ona karşı sevgi beslememek.
- Mesela bir forum veya sitede ironi nedir diye sorduğunuzda, açıklamasını siz yaparsanız ironik bir durum olabilir.
- Sigara paketinin üzerinde sigara içmek öldürür yazısına bakarak sigara içmektir. (Yaşamayı seven biri olarak)
- Çok kötü bir basketbolcuya , ‘vay be ne güzel oynuyorsun sanki NBI de oynayan bir basketbolcu gibisin’
- Okuma yazma bilmeyenler için açılmış bir kursta , okuma bilmeyenlerin dikkatine diye başlayıp gerekli evraklar listesini yazmak.
- Sevmediğiniz bir arkadaşınıza "kanka" diyerek konuşmak (Aslına bu duruma karaktersizlik veya çıkar ilişkisi de denebilir.)
- Bir ağacın üstüne, çevre bilincine dikkat çekmek maksadıyla çiviyle tabela asmak.
Bonus: İronik Gerçek Olaylar
- Kalp nakli ihtiyacı olan bir adam , intihar eden bir adamın kalbinin nakledilmesiyle hayatta kalmayı başarır. Sonrasında ameliyat olan adam donörün eşi ile evleniyor. İşin ironik kısmı ise tıpkı donör gibi o da intihar ederek ölüyor.
- Florida’da evsiz insanlara dikkat çekmek için “bankta uyuyan adam” heykelini yaptırıyorlar. İşin ironik kısmı ise evsizlerin bankta uyumalarını yasaklayan bir kanunun olması.
- Günümüzde hala kullanılmakta olan yangın musluklarının patentine sahip olan bina 1800’lü yıllarda yandı. Yangın musluğunu icat eden kişi hakkında bilgi ise maalesef bulunmuyor.
- “En çok dava açan” olarak Guiness rekorlar kitabına giren bir kişi Guiness rekorlar kitabına dava açıyor.
- Barutu icat eden Çin’li kimyagerlerdir. İcadı bulmadan önceki asıl amaçları ise ölümsüzlük iksirini bulmaktır.
- Ünlü yazar ve araştırmacı Charles Darwin, “en iyinin hayatta kalması” ve “Evrim” gibi kitapları yazmıştır. Bunun üzerine kitap bile yazmış olan Charles Darwin öz kuzeni ile evlenmiştir.
- 1976 yılında popüler bir yabancı melodi olan “I Write The Songs” Türkçe çevirisi “Şarkıları Ben Yazarım” Şarkının sahibi Barry Manilow’dur. Ancak şarkının sözleri kendisinin değilde Bruce Johnson ait olması.
Sonuç olarak ironi bir durum veya olayla dalga geçercesine eğlenceli
, zekice ve espirili bir şekilde sitemde bulunmak diyebiliriz.
İroni Hakkında Bize Sorduklarınız;
ironi nedir, ironi ne demek, ironi örnekleri, ironi yapmak,
ironi ne demektir, ironi sözlük , ironi eş anlamlısı, ironi örnekleri, ironi
anlamı, ironi kelime anlamı ve ironi nedir örnek gibi sorularınıza detaylıca
bilgi vermeye çalıştık umarız yardımcı olabilmişizdir. Bir sonraki yazımızda
görüşmek dileğiyle Hoşçakalın..
